‘Je mag best boeken of andere projecten in de steek te laten – maar je moet ze wel echt los laten, en niet vage intenties hebben om ze ooit nog af te maken.’
Het seizoen van boeken lezen aan het strand is weer aangebroken, met de daarbij behorende top 10’s in boekenhandels, en dus ook het seizoen voor de brandende vraag of het ooit oké is om halverwege een boek te stoppen met lezen. ‘Dit is vast en zeker een raar advies’, zegt Dr Johnson in antwoord op de notie dat je een boek altijd helemaal uit moet lezen. Veel mensen behandelen het weglopen van een roman als het in de steek laten van een lover of vriend.
‘Persoonlijk ben ik immuun tegen het psychodrama dat zich rondom het niet uitlezen van een boek begeeft, mogelijk omdat ik zo veel boeken moet lezen met titels als: May ause Miracles: A 40-Day Guidebook Of Subtle Shifts May For Radical Change And Unlimited Happiness. Maar het ongemak dat kan volgen na het niet afmaken van andere projecten, zoals niet in elkaar gezette meubelen, een niet complete verzameling van een tv serie, etcetera, zorgt er voor dat ik me voel zoals criticus Mark O’Connell, die opbiechtte een ‘losbandige lezer’ te zijn. Hij was, zoals hij vermoedde, ‘niets meer dan een serieus verslaafde boekenlezer die achter alles aangaat dat een boekkaft heeft.’
Een aantal psychologische fenomenen dragen waarschijnlijk bij aan het schuldgevoel dat veel mensen ervaren na het niet aflezen van een boek. De meest waarschijnlijke is de ‘sunk cost bias’: als je eenmaal tijd en moeite hebt geïnvesteerd, is het moeilijk om er bij weg te lopen. Nog een is het Zeigarnik effect, vernoemd naar Bluma Zeigarnik, een Russische psychologe die iets opmerkte over obers in het Vienna van 1920: zij konden meerdere complexe bestellingen onthouden totdat het eten was uitgediend, maar zodra een bestelling was afgerond waren ze het vergeten. In haar experimenten die hierop volgden, vond ze dat mensen die simpele taken moesten uitvoeren, deze beter onthouden wanneer zij onderbroken werden dan wanneer zij deze in 1 keer af konden ronden. Het niet afmaken van iets weegt zwaar op het brein.
Vandaar mijn officiële standpunt: het is oké om een boek of ander project in de steek te laten – maar je moet ze dan ook echt los laten, en niet de intentie hebben om er op een dag op terug te komen. ‘Het kan niet vaak genoeg gezegd worden dat men niet moet uitstellen’, aldus management expert Peter Drucker. Geef de gedeeltelijk in elkaar gezette boekenplank aan iemand die hem wil hebben; gooi het zomerboek in de zee. Maak van het in de steek laten een positieve keuze. Anders voel je je verlamd en niet in staat om 100% verder gaan met andere dingen.
Oliver Burkeman
