Carrièrepaden zijn aan het veranderen. De carrière ladder is vervangen door iets wat wel wat weg heeft van een wedstrijd basketbal. Spelers bewegen naar voren, naar achteren, lateraal, of nemen een time-out nu de grenzen tussen medewerkers, tijdelijke krachten, aannemers en freelancers vervagen.
De carrière voor een heel leven is vervangen door het belang van meerdere carrière stappen. We leven nu in een wereld waar vacatures en zelfs hele sectoren verdwijnen. De focus ligt meer en meer op flexibel kunnen zijn en de capaciteit hebben om jezelf constant her uit te vinden.
Het gebruikelijke systeem waarin goede prestaties beloond worden, wordt ingehaald door de ideologie dat de werknemer of aannemer een merk is en dat zij hun eigen bedrijf runnen en ervoor zorgen dat hun merk op de goede weg is.
Aan de andere kant is er niets nieuws aan het nemen van compleet andere banen. Er is zeker geen tekort aan verhalen van accountants die wijn zijn gaan maken, advocaten die café’s openen en managers die massage therapeuten worden. Inderdaad, er zijn ook genoeg advocaten die zijn opgestapt naar betere en grotere dingen. Op deze lijst staan schrijvers zoals Franz Kafka en Jules Verne, politici zoals Fidel Castro, Mahatma Ghandi en Vladimir Lenin en componisten als Hoagy Carmichael en Peter Tchaikovsky.
Jerry Springer begon als politicus, Kevin Rudd was een bureaucraat en Barack Obama was een community organiser voordat hij rechten studeerde.
Mensen wisselen van carrière om een aantal redenen. Sommigen willen van het hamsterwiel af en een betere balans vinden tussen werk en privé. Anderen willen hun passie achterna gaan, creatief zijn of gewoonweg geld verdienen. Maar het is niet makkelijk en in veel gevallen betekent het een verminderd inkomen, op z’n minst in het begin.
Je toekomst opnieuw inrichten vereist veel discipline en focus. Herminia Ibarra, professor Organisational Behaviour bij de prestigieuze Franse business school INSEAD, omschrijft het als een rommelig proces dat zo’n drie tot vijf jaar kan duren. In haar boek, Working Identity (Harvard Business School Press, 2003), verwerpt zij de notie dat carrières in logische stappen kunnen worden gepland. In contrast tot wat wordt gezegd, gaat het niet om het vinden van jezelf.
Deze ‘zelf’, zegt ze, verandert continu omdat onze identiteiten bestaan uit heel veel verschillende facetten. Niemand kan zichzelf simpelweg upgraden naar versie 2.0. Het antwoord, volgens Ibarra, is om te flirten met de verschillende aspecten van jezelf, om te experimenteren met verschillende werkvelden zoals consulting, projecten, tijdelijke aanstellingen, vrijwilligerswerk en zelfs het veranderen van relaties en netwerken. In plaats van een grote verandering raadt ze aan om een strategie van een reeks kleine overwinningen aan te nemen. Het model luidt:
Niet denken en dan doen, maar andersom.
Gewoon doen.
Ze adviseert mensen die toe zijn aan een verandering om hun netwerk te vergroten, voorbij de gebruikelijke cirkel. Iemand weet zelden precies wat hij of zij wil, daarom is het beter om een experimentele aanpak te hebben.
Andere specialisten zeggen dat goed vooronderzoek erg belangrijk is. Probeer zo veel mogelijk uit te vinden over de sector waarin je wilt gaan werken. Wat moet je doen? Wat zijn de salarissen? Welke nieuwe vaardigheden zal je moeten leren?
Vervolgens moet je uitvinden welke vaardigheden overdraagbaar zijn. Als je in Sales werkt, bijvoorbeeld, is het waarschijnlijk dat je goede contactvaardigheden hebt, die misschien handig zijn bij het opzetten van een eigen bedrijf of consultancy werk. Ook is het een goed idee om al te beginnen met het opzetten van een eigen bedrijf terwijl je nog werkzaam bent bij je huidige werkgever.
Veranderen van carrière kan op elk moment. Nu mensen langer in de arbeidsmarkt blijven, kan het iedereen overkomen. Zoals de schrijver George Elliot zei; het is nooit te laat om te zijn wat je misschien zou kunnen zijn.
Leon Gettler
